Geçtiğimiz yılın (2020) Mart ayından itibaren dünyada ve ülkemizde hem günlük hayatımızda hem de eğitim ortamlarında sıra(!) dışı zamanlar yaşıyoruz. Yaşadıklarımızı anlamlandırmada ve bir adım geride durup geniş bir perspektif ile büyük resmi görme çabası içerisinde nereye doğru gittiğimizi anlamaya çalışırken, belki nereden geldiğimizi hatırlamak bize biraz yardımcı olabilir.
Son yıllarda kitapları pek çok dile çevrilen ve en çok talep gören yazarlardan Yuval Noah Harari, “Homo Sapiens” ile bilişsel devrim, tarım devrimi ve bilim devrimi olmak üzere üç farklı adımda bugünlere geldiğimizi söyler. “Homo Deus” ile bilgi teknolojilerinin ve son 100 yılın dünyayı ve bizi nasıl değiştirdiğini anlatır. Son kitabındaki 21 dersten eğitim ile alakalı söyledikleri ise nereye gideceğimizi tam olarak göstermez belki ancak; nasıl gideceğimiz konusunda ipuçları verir:1
“Daha önce hiç karşılaşılmamış bir durumla yüzleşince yapılacak en doğru şey nedir? İnanılmaz miktarlarda bilgi yağmuruna tutuluyorsanız ve bunları sindirip analiz etmenizin hiçbir yolu yoksa nasıl davranmalısınız? Yoğun belirsizlik halinin bir arıza değil de bir özellik olduğu bir dünyada nasıl yaşanır? ….. O vakit, ne öğreteceğiz? …. okullar teknik becerileri ikinci plana alıp genel amaçlı yaşam becerilerine ağırlık vermeli. Hepsinden önemlisi de değişimle başa çıkma, yeni şeyler öğrenebilme ve alışılmışın dışındaki durumlarda akli dengeyi koruyabilme becerileri …. 2050’in dünyasına ayak uydurabilmek için …. kendinizi tekrar tekrar yeniden inşa etmeniz gerekecek.”
* 21. Yüzyıl İçin 21 Ders, s. 241-242
Toplumun değiştiği gibi eğitimin de değiştiğini işaret eden “OECD Eğitimin Geleceği ve Becerileri 2030” raporunda da; geleceğin ne getireceğinin bilinemeyeceği, ancak gelecekte nelerle karşılaşırlarsa karşılaşsınlar, öğrencileri değişime adapte olabilecekleri, gelişebilecekleri ve hatta geleceği şekillendirebilecekleri şekilde yetiştirmenin önemine vurgu yapılmaktadır. Bilgi, beceri, davranış ve değerler adı altında öğrencilere öğrenme süreçlerinde aktif rol verilmesinin, öğrencilere adeta bir pusula gibi geleceğe doğru yön vereceği öngörülmektedir.2 OECD’nin belirlediği yönde ilerleme motivasyonunun yanında; Covid-19 salgınının eğitimde yol açtığı hızlı değişim rüzgârı, öğretmenlerin yaşadığı kaygılardan biri olan teknoloji öz-yeterliliği ile yüzleşmemizi sağladı. Öğretmenlerde nasıl çevrimiçi eğitim verileceği endişesi, yapılan araştırmalardan bildiğimiz teknoloji değişimlerinin kaygı ile ilişkisi3, yüz yüze ve hibrit eğitime göre ortaya konan daha düşük yeterlilik algısıyla gün yüzüne çıktı.4 Salgından dolayı okulların aniden kapatılıp uzaktan eğitime geçilmesiyle, bazı öğretmenlerin çevrimiçi eğitim vermek için gerekli olan hazırlık seviyelerinin düşük olması göze çarptı.5 Bu süreçte öğretmenlerin yanında, okulların ve okul liderlerinin önemli roller üstlenmesi gerekliliği, “dijital olgunluk” adı verilen, teknolojik imkanlar ve uygulamalar konusunda ihtiyaç analizi yapma, plan ve tasarımlar doğrultusunda takip ve izleme gibi konularda uygun pozisyon almada sorumluluk sahibi olmanın önemi anlaşıldı.6 Dijital dünyaya taşan eğitim öğretim faaliyetlerinde okulların rolü konusunda göze çarpan unsurlardan biri de; eğitimde eşitsizliğin parçalarından biri olan dijital uçurum oldu. Ailelerin sosyoekonomik seviyelerinin çocukların dijital eğitim imkanlarına ulaşmada önemli rol oynadığı görüldü. Avrupa’da 21 ülkeden 6,000’in üstünde okulun tarandığı bir araştırmada; çocukların kayıtlı olduğu okulların bu süreçte aracı rolü üstlenmesinin dijital uçuruma çözüm üretebileceği öne sürülerek okulların müfredat dışına etkisinde de kritik rol oynayabileceği ortaya kondu.7
Covid-19 salgın süresince birçok farklı önlemler ve kapanmalarla karşı karşıya kalındı. Kapanma ve kısıtlamaların insana etkisini inceleyen çalışmalardan 11 ülkeden, yaşları 18-34 arası değişen 13,263 bireyle yapılan bir araştırmada, Covid-19 salgını kapanma dönemlerinde sıklıkla kaygı ve depresyon görüldüğü; yine 11 ülkeden 11,765 bireyle yapılan bir başka araştırmada ise katılımcıların neredeyse yarısının yetersiz fiziksel aktivite seviyesine sahip olduğu ve kapanma dönemlerinde fiziksel aktivite seviyelerinde düşüşler yaşandığı bulgusu ortaya konmuş, düşük fiziksel aktivitenin de yüksek kaygı ve depresyon ile ilişkisi olduğu belirtilmiştir.8,9 Gerek Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Eğitim Bilişim Ağı aracılığıyla sunulan kısa fiziksel aktivite araları videoları, gerek internette yaygınlaşan evde fiziksel aktivite videolarının gölgesinde yeni bir sürece girildi.10, 11 Beden eğitimciler, fiziksel aktivite liderliği rolü üstlendiler. Ve tabii ki uzaktan eğitimde çocuklara nasıl içerikler sunmalıyız, nasıl ders planları hazırlamalıyız sorusu hep gündemde kaldı. Salgın döneminde beden eğitimi öğretmenlerinin karşı karşıya kaldığı olağan üstü durumun üstesinden gelmek için sosyal medyanın önemli bir ol oynadığı görüldü. Öğretmenlerin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının, temel psikolojik ihtiyaçların karşılanmasında, mesleki gelişim ve sosyal destek özelinde kullanılır hale geldiği yapılan araştırmalarda ortaya kondu.12 Bir mesleki öğrenme topluluğuna ulaşmada, ihtiyaç duyulan bilgi ve becerileri edinmede, öğrenme ve öğretme bilgisi anlamında öğretmenlerin meslektaşları ile sosyal medyadan yarar elde edebildiği anlaşıldı.13
Yüz yüze eğitime geçtiğimiz bugünlerde, Dünya ve Türkiye eğitim camiaları ve beden eğitimi ortamları, daha önce tecrübe edilmemiş bir büyük testten geçmekte. Öğretmenlerin ve öğrencilerin bilgiye ulaşmada ve öğrenme ortamlarını belli amaçlar doğrultusunda kullanıcı dostu olarak şekillendirmede hiç olmadığı kadar sorumluluk sahibi olduğu zamanlar yaşıyoruz. Zor zamanlar, insanın ne kadar güçlü olduğunu anladığı zamanlardır. Öğrencilerde merak duygusunu güdüleyecek; onların sadece fiziksel açıdan değil, aynı zamanda duygusal, zihinsel ve sosyal yönden gelişmelerini özendirecek öğretim tasarımları sunmak bu süreçte güçlü kalmaya yardımcı olacaktır.
Kaynaklar
Harari, Y. N. (2018). 21 Lessons for the 21st Century. Random House.
OECD Future Education and Skills 2030, oecd.org
Henderson, J., & Corry, M. (2021). Teacher anxiety and technology change: a review of the literature. Technology, Pedagogy and Education, 1-15.
Pressley, T., & Ha, C. (2021). Teaching during a Pandemic: United States Teachers' Self-Efficacy During COVID-19. Teaching and Teacher Education, 106, 103465.
Çınar, M., Ekici, M., & Demir, Ö. (2021). A snapshot of the readiness for e-learning among in-service teachers prior to the pandemic-related transition to e-learning in Turkey. Teaching and Teacher Education, 107, 103478.
Begicevic Redjep, N., Balaban, I., & Zugec, B. (2021). Assessing digital maturity of schools: framework and instrument. Technology, Pedagogy and Education, 1-16.
González-Betancor, S. M., López-Puig, A. J., & Cardenal, M. E. (2021). Digital inequality at home. The school as compensatory agent. Computers & Education, 168, 104195.
Ding, K., Yang, J., Chin, M. K., Sullivan, L., Demirhan, G., Violant-Holz, V., ... & Smith, G. A. (2021). Mental health among adults during the COVID-19 pandemic lockdown: a cross-sectional multi-country comparison. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(5), 2686.
Ding, K., Yang, J., Chin, M. K., Sullivan, L., Durstine, J. L., Violant-Holz, V., ... & Smith, G. A. (2021). Physical Activity among Adults residing in 11 countries during the COVID-19 Pandemic Lockdown. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(13), 7056.
Parker, K., Uddin, R., Ridgers, N. D., Brown, H., Veitch, J., Salmon, J., ... & Arundell, L. (2021). The Use of Digital Platforms for Adults’ and Adolescents’ Physical Activity During the COVID-19 Pandemic (Our Life at Home): Survey Study. Journal of medical Internet research, 23(2), e23389.
Hammami, A., Harrabi, B., Mohr, M., & Krustrup, P. (2020). Physical activity and coronavirus disease 2019 (COVID-19): specific recommendations for home-based physical training. Managing Sport and Leisure, 1-6.
Harvey, S., & Carpenter, J. P. (2020). Genesis and change in physical educators’ use of social media for professional development and learning. Journal of Teaching in Physical Education, 39(4), 445-453.
Carpenter, J. P., & Harvey, S. (2020). Perceived benefits and challenges of physical educators’ use of social media for professional development and learning. Journal of Teaching in Physical Education, 39(4), 434-444.